бичлэгХуүль #08
Тайлбар :
Таны өрсөлдөгч тань дээр өөрөө ирэх нь чухал. Үлгэрийн мэт ашиг орлогоор тэднийг өөрлүүгээ тат - тэгээд довтло.
Түүхээс суралцах нь :
1814 онд болсон Виенна-н Конгресд, Еврoпын гол хүчнүүд Наполеoны унасан Эзэнт гүрнийг хувааж авахаар цугларажээ. Напелеоныг өөрийг нь Италиас холгүй орших Елба аралруу цөлсөн байв. Түүнийг бусдаас тусгаарласан ч Напелеон шиг овсгоотой авьяастай эр бусдыг түгшээсэн хэвээр. Австричууд түүнийг Елба арал дээр алах хүсэлтэй байсан бол бусад нь үүнийг дэмжсэнгүй. Ингээд түүнийг яах талаар бүгд бодон мэтгэлцэнэ.
Виенна-д цугларсан бүх улс төрч сайд нарын дунд Напелеон-ы өөрийнх нь хуучин гадаад хэргийн сайд л тухайн болж буй үйл явдалд ач холбогдол үл өгнө. Тэр бусдын мэдэхгүй байгаа нэгэн зүйлийг мэдэх аж. Тэр ер бусын тайван байх аж.
Ингээд тэр жилийн өвөл урьдчилан тааж мэдэхээргүй, гэнэтийн үйл явдал болов. Елба аралыг Британийн усан флот хамгаалан, далайн бүх гарцыг маш сайн манадаг байв. Гэвч ямар нэгэн байдалаар 1815 оны 2 сарын 26 ны өдөр 800д хүмүүсийн бүрэлдхүүнтэй усан онгоц британий бүх харуул хамгаалтыг сэтэлж Елба аралаас Напелеон -г очиж аварсан байна. Напелеоны энэ гэнэтийн орголт нь бүх Европыг гайхшруулж, Напелеоныг хүмүүс биширхэд хүргэжээ.
Энэ үед Европыг орхиж явах нь Напелеон хувьд хамгийн зөв, аюулгүй шийдвэр байсан боловч Напелеон бүр эсрэгээрээ Франц руу өөрийн цэрэгтэйгээ жагсан сүр дуулиантайгаар эргэн очив. Ингэж сүр дуулиантай ордогийн учир нь тэр хаан ширээндээ буцаж суухыг хүсчээ. Түүний төлөвлөгөө ч хэрэгжив : одоо бол Францын бүх жирийн ард иргэдээс эхлээд бүх ноёд сурвалжтан нар түүний хөлд сөгдөнө. Бүр Маршал Нэй-гээр удирдуулсан багахан цэрэг Франц руу түүнийг барихаар очсон боловч цэрэг эрс хайртай жанжинаа хараад бүгд уравцгаачихжээ. Наполеон нь нэр хүндийн оргилд зогсож байв. Гэвч тэрээр эргэж ирээд Францыг 100д өдөр л удирдажээ. Фрацын эдийн засагийн доройтол, хямрал нь түүнийг хаан ширээнии насыг богиносгосон байна. Ингээд эцэс сүүлд нь Ватерлуу-гийн тулалдаанд тэрээр өөрийн саналаараа бууж өгөв. Энэ удаа дайснууд нь алдаагаа дахин давтсангүй . Одоо бол түүнийг үржил шимгүй, африк тивээс баруунтаа орших Гэгээн Елена арал дээр хорилоо. Тэр эндээс оргох ямарч боломж байсангүй. Тэндээ амьдарлынхаа сүүлийн 6н жилийг өнгөрүүлжээ.
Дүгнэвэл :
Елба арал дээр хоригдож байхад Напелеоныг эргэж тойрч байсан хүмүүс түүнд өөрийг нь Фрацад хэзээ ч байгаагүйгээрээ алдар нэртэй байна, хэрэв очвол ард түмэн түүний талд байгаа хэмээн хэлж байв. Энэ нь Напелеон -ы оргох болсон гол шалтгаан байв. Агличууд түүний оргохыг урьдчилсан мэдсэн байсан бөгөөд Напелеон нь английн туршуулуудын хараан дор оргожээ. Гэвч английн тагнуулууд мэдэж байсан ч түүнийг зогсоох хүсэлгүй аж.
Напелеоны мэдэхгүй байсан ганц зүйл бол бүх энэ үйл явдалын ар талыг түүний хуучин гадаад хэргийн сайд Таллэйгранд удирдан явуулж байсан явдал. Таллэйгранд нь Напелеоны сэргэн мандахыг харах хүсэлгүй байсан ба түүнийг үүрд унагах хүсэлтэй . Европын байдалыг тэр чигээр нь хямруулж байгаа түүний үйл ажиллагааг Таллэйгранд огт дэмждэггүй байсан ба тэр аль эрт түүнээс уравсан байлаа. Наполеоныг Елба арал руу явуулах тушаал гаргах үед Таллэйгранд л ганцаараа эсэргүүцэж байсан ба түүнийг хол цөлөлөхгүй бол Европ хэзээ ч тайван амгалан байж чадахгүй хэмээн сануулж байв. Гэвч хэн ч түүнийг сонсоогүй юм. Хэдий чинээ бусдыг өөрийн яриандааа итгүүлэх гэж оролдоно Таллеигранд төдий чинээ тэнэг болон харагдаж байлаа. Тийм учир тэр өөрийн бодолоо бусдаар дэмжүүлэх гэж оролдохоо болив, түүний оронд тэр өөрийн цагийг тэвчээртэй хүлээн чимээгүй ажиглан, төлөвлөгөө боловсруулан сууж байжээ.
Тэр аль хэдийнэ англи болон австрийн гадаад хэргийн сайд нарыг өөрийн талдаа оруулсан байсан ба тэд нийлж Напелеоны орголтыг зохион байгуулсан байв. Наполеоныг Елба арал дээр байхад нь түүн дээр зочилсон хүмүүсийг хүртэл тэд явуулсан ба хэлэх үгийг нь зааж өгсөн ажээ. Таллэйгранд нь холын хараатай нэгэн байсан учир бүх зүйл цаашаа яаж үргэлжлэхийг урьдчилан мэдэж байв. Нэр хүндэд дуртай Напелеон Европоос хэзээ ч гарахгүй, харин түүний тавьсан өгөөшөнд орно гэдгийг мэдэж байв. Тэр мөн Напелеоныг эргэн хаан болоод Францыг дайнруу хөтөлнө гэдгийг сайн мэдэж байсан ба үүнээс болж Франц доройтно гэдгийг ойлгож байв. Таллеиграндыг тавьсан урхи ийм ажээ.
Отто вон Бисмарк : Би буга агнахаар явахдаа анхны харагдсан буга руу бууддаггүй. Харин жоохон хүлээж, сүрэг буга цугларахыг ажин чимээгүй манадаг, цугларсаных нь дараа сүрэг бугаруу буудахад аль нэгийг нь онох магадлал их.
Эрх мэдэлд хүргэх дүрэм :
Энэ мэт сургамжаар түүхийн хуудас дүүрэн : Түрэмгий догшин зантай удирдагч хэд хэдэн том, гялалзсан алхам хийж хүн бүхний хайр хүндэтгэлийг хүлээнэ. Ингэж тэр нэр алдар, эрх мэдэлтэй болно. Ингээд тун удалгүй түүний хүч нь дээд цэгтээ хүрсэн цагт бага багаар уруудсаар тун удалгүй бүх дэлхий түүний эсрэг болон хувирна. Түүний дайснууд түүнийг унагах зорилготой нэгдэнэ. Ингээд тэр унана. Ийм амьдрал догшин ширүүн, няхуур бодох дургүй, уур хилэндээ баригдан шийдвэр гаргадаг удирдагчдын бараг л тогтмол нэг хэлбэр юм. Ягаад гэвэл догшин ширүүн авиртай хүн ихэнхдээ өөрийгөө хянаж чаддаггүй. Тийм хүмүүс нэг хоёр алхамаас цаадхыг олж харж чаддаггүй, өөрийн үйлдэлийн үр дагавар нь яаж буцаж ирэхийг төдийлөн сайн тооцооллож чаддаггүй. Ингээд тооцоолоогүй, урхи гарч ирэхэд бүх зүйл төгсдөг.
Эрх мэдэлийн мөн чанар нь санаачлагагийг гартаа авахад оршдог юм. Хэрэв тань дээр бусад ирдэг бол, та нөхцөл байдалыг удирдаж байна гэсэн үг. Энэ хуулинд хоёр зүйлийг ойлгож авах нь тун чухал : та хэзээ ч уур хилэнг таниар удирдахад бүү хүргэ, мөн бусдын уур хилэнг өөрийг нь унагаах зэвсэг болгон ашиглах.
Энэ аргад Таллэйграндаас суралцаж болно. Тэр маш гоёмсог харагдах урхи бэлдсэн байсан. Эхэндээ тэрээр бусад сайдуудыг Напелеоныг хол газарлуу цөлөхийг уриалж байсан. Гэвч түүнийг хэн ч дэмжээгүй . Ягаад гэвэл маш цөөхөн хүн Напелеоныг аюултай хэвээрээ байгааг мэдэж байв. Тэр чанга хашгаран, бусдад итгүүлэхийг хичээх тусам өөрийгөө бусдын өмнө тэнэг байдалд оруулж байлаа. Бусад дэмжихгүйг ухаарсан тэрээр дахиж бусдыг итгүүлэх гэж оролдсонгүй, харин өөрийн занга, урхийг урлан суужээ. Таллэйгранд Напелеоны сул талыг нь мэднэ, тэр бол алдар хүнд болон бусдад хайрлуулах, бусдаар гайхагдах. Таллэйгранд яг энэ сул тал дээр нь маш авхаалжтай тоглов. Тэрээр Напелеоныг буцаад хаан болсонч тэр нь удахгүй гэдгийг сайн мэдэж байлаа. Ягаад гэвэл Таллэйгранд нь Францийн улс төр эдийн засгийн асуудал, байдалыг арван хуруу шигээ мэддэг байв. Өөрийн урхиа тэр Напелеоны дуртай нэр хүнд, алдар цуугаар чимэглэсэн байсан тул Наполеон урхинд нь амархан оржээ.
Ингээд харвал бүх зүйл таны урхи хэр гоёмсог, хэр анхаарал татаж байгаааас шалтгаалдаг. Хэрэв таны урхи анхаарал татсан, гоёмсог бол өрсөлдөгчийн чинь сэтгэл хөдлөл, хүсэл эрмэлзэл нь түүнийг сохлох болно. Яг л Таллэйграндийн тавьсан эрх мэдэл нэр хүндийн урхи Напелеоныг сохолсон шиг.
Анхааруулга :
Зарим тохиолдолд бусдыг хүлээж цаг алдах нь ашигтай биш байдаг. Тийм учир өөрөө очиж, тэднийг бишрэн дагуулж, удирдлагийг гартаа авах нь онох тохиолдол бас бий. Түргэн довтолгоо бол чухал зэвсэг, бодох завсар өгөлгүй хүчээр байлдан дагуулах нь сайн. Бодох цаггүй байхад хүн алдаа гаргах нь их болж, хамгаалалтаа мартдаг.
Урьдчилан тааж мэдэхээргүй, хурдан аймшигтай довтолгоо нь маш аюлтай бөгөөд өрсөлдөгчийг тань сандралд оруулдаг. Эхэлж дайрах арга, урхи тавиад хүлээх арга нар нь хоорондоо санаа нь эсрэг боловч, нэг утгатай : дайснаа эзэмдэх. Та энэ 2 аргын алиныг нь хэрэглэх вэ гэдэгийг нөхцөл байдалаа харан байж сонгоно : хэрэв таны талд цаг хугацаа үйлчилж байгаа бол, мөн таны дайсан таньтай ижил хүчтэй бол урхи тавиад хүлээ. Харин цаг хугацаа таны эсрэг байвал, мөн таны дайсан таниас сул дорой бол өөр арга байхгүй шууд дайр. Ингээд тэд сандралд орж, ухаалаг шийдвэр гаргахад бэрх болно. Жое Лоуйс ийн хэлсэнээр : Тэд зугтаж чадна, гэвч тэд нуугдаж чадахгүй.
